استان خراسان شمالی یکی از استان‌های کشور ایران که از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان همسایه است. مرکز این استان شهر بجنورد و مساحت آن ۲۸۴۳۴ کیلومتر مربع است. این استان در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان خراسان شمالی، خراسان جنوبی و خراسان رضوی ایجاد گردید. جمعیت این استان ۸۱۱۵۷۲ نفر می‌باشد.
استان خراسان شمالی از 8 شهرستان بجنورد، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز وجرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه تشکیل شده است. پارسی‌ها ۲۹%، ترک‌ها ۲۷% و ترکمن‌ها ۵% و اقوام عرب و بلوچ و لر نیز در این استان سکونت دارند.
آثار کشف شده در این استان نشان از قدمت تاریخی و کهن آن دارد. در ادامه این مطلب قصد داریم به معرفی برخی از جاذبه های گردشگری این استان بپردازیم.

1-    پارک ملی ساریگل
پارک ملی ساریگل در منطقه حفاظت شده ساریگل در شهرستان اسفراین واقع شده است. این منطقه خود از سال 1352 تحت حفاظت بوده که در سال 1381 از آن تفکیک و به پارک ملی ساریگل ارتقاء یافته است.
این پارک ملی در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی واقع است. مساحت پارک ملی ساریگل 7037 هکتار میباشد و این منطقه دارای اقلیم نیمه خشک معتدل است. از جمله گیاهان منطقه میتوان به باریجه، درمنه، کرکو، انجیر وحشی، زالزالک، نسترن وحشی، چوبک، ارس، زرشک، گردو، شیر خشت، کنگر گون، کلاه میر حسن و ... اشاره کرد.
منطقه حفاظت شده ساریگل یکی از زیستگاههای اصلی قوچ ومیش اوریال است. همچنین جانوران دیگری نظیر گربه، پالاس، پلنگ، بز و پازن، عقاب طلایی، بالابان، گربه وحشی، آهو، کفتار، گرگ، کبک، کفچه مار، ... در این منطقه زیست میکنند.

2-    چشمه آبگرم ایوب پیغمبر (ع)
چشمۀ آب گرم ایوب پیغمبر به شکل یک استخر به مساحت 459 متر مربع و عمق متوسط حدود 51 متر است. این چشمه که در شهرستان بجنورد واقع شده است از مجموعه چشمه های تشکیل شده است که از دل زمین می جوشد و در سطح زمین جاری می گردد. اطراف این چشمه به منظور رعایت اصول ایمنی و بهداشتی حصار کشی شده است. دمای آب این چشمه حدود 36 درجه سانتیگراد است و در حال حاضر اهالی این منطقه و مردمی که از خواص معدنی آن آگاه هستند جهت شنا و تفریح از آن استفاده می کنند.
در فاصله 5 متری چشمۀ آب گرم ایوب پیغمبر، چشمه آب سرد دیگری با آب قابل شرب قرار دارد که آب آن از گوشه ضلع شمالی استخر وارد آن می گردد. سردی آب در این قسمت به خوبی احساس می شود.

3-    پارک ملی سالوک
پارک ملی سالوک با مساحت 8231 هکتار در شمال غربی شهرستان اسفراین در استان خراسان شمالی واقع شده است و منطقه دارای اقلیم نیمه خشک معتدل است. این پارک ملی بخش شرقی منطقه حفاظت شده سالوک است که خود از سال 1352 تحت حفاظت بوده و در سال 1381 به پارک ملی ارتقا یافته است.
از پوششهای گیاهی منطقه میتوان به انجیر، کما، کلاغک، نسترن وحشی، انواع لاله ها، گون، زالزالک، زرشک، کلاه میر حسن، گوجه وحشی، زیره و... اشاره نمود. در این منطقه گونه های جانوری نظیر قوچ،  میش اوریال، پازن، بز، روباه، شغال، پلنگ، سلرگپه، بحری، گربه پالاس، سمور سنگی، تشی، کبک، کفچه مار، افعی، مار آتشی و ... زیست میکنند.

4-    چشمه بش قارداش بجنورد
چشمه بش قارداش در 8 کیلومتری جنوب بجنورد و در شرق جاده بجنورد به اسفراین، در فاصله تقریبی 1 کیلومتری جاده قرار دارد. به گفته اهالی این منطقه دلیل نام گذاری این چشمه این بوده است که پنج برادر در این نقطه غیب شده‏‌اند. آب چشمه بش قارداش در ردیف آبهای بیکربناته کلسیک سولفاته کلروره سرد به همراه سیلیس و آهن است. استفاده از آب این چشمه در کاهش ورم روده‏‌ها، یاری رساندن به سوخت و ساز بدن و درمان اختلالات دستگاه گوارش مفید است.

5-    منطقه حفاظت شده گلیل و سرانی
منطقه حفاظت شده گلیل و سرانی ناحیه‌ای است کوهستانی در 85 کیلومتری شمال شیروان در استان خراسان شمالی که با کشور ترکمنستان نیز دارای مرز مشترک است. این منطقه در سال 1350 حفاظت شده اعلام شده بود و در سال 1355 به پارک ملی ارتقا یافت و مجددا در سال 1361 به منطقه حفاظت شده تنزل یافت. مساحت منطقه گلیل و سرانی بالغ بر 18000 هکتار است و دارای آب و هوایی عموما کوهستانی با شیب‌های تند و دره‌ای عمیق و صخره‌های مرتفع است. این منطقه زیستگاه خالص ‌ترین نژاد قوچ اوریال است و به همین خاطر جزء مناطق حفاظت شده استان خراسان شمالی محسوب میگردد.

6-    پارک بابا امان
پارک بابا امان در کیلومتر 10 جاده بجنورد – مشهد واقع شده است. این پارک یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های گردشگری در ایران است و دارای استخرهای متعدد و پارک جنگلی دارای 400 هزار اصله درخت از جمله چنارک، زالزالک، اقاقیا و زردآلو است. همچنین این پارک دارای پوشش گیاهی به وسعت 250 هکتار است.
وجود درختان قطور چنار 400 ساله و چشمه‌هایی است که در مرکز و اطراف باباامان میجوشند از جاذبه های زیبای این پارک جنگلی هستند. علاوه بر پوشش گیاهی خاص این منطقه شاخه‌ای از رودخانه اترک از کنار این پارک می‌گذرد که وجود این رودخانه امکان ماهیگیری را برای علاقه‌مندان فراهم آورده است.
گردشگاه بابا امان دارای یک چشمه آب معدنی نیز است. آب این چشمه از 4 نقطه درون تپه‌ای می‌جوشد و به درون استخرهایی می‌ریزد که با اختلاف سطح ساخته شده ‌است. آب این چشمه‌ در دسته آب‌های سولفاته کلسیک و سدیک است و مصرف آن صفرا آور، ملین و تسهیل‌کننده اعمال گوارشی و دافع سموم است.

7-    آیینه خانه مفخم (موزه اسناد و نسخ خطی)
آیینه خانه مفخم یکی از یادمانهای برجسته ی دوره قاجار در خراسان شمالی است که در شمال شهر بجنورد، در منتهی الیه شمالی خیابان شریعتی واقع شده است.
بنای آیینه خانه در دهه 1300 هجری، همزمان با دوره حکومت "ناصرالدین شاه" به دستور "یارمحمد خان شادلو" (معروف به سردار مفخم) ساخته شده و به عنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می گرفته است.
بنای آیینه خانه در دوره قاجار ،همراه با بناهای دیگری از جمله عمارت مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر، در باغی بزرگ قرار داشته و مجموعه دارالحکومه ی مفخم را تشکیل می داده است.
طراحی نقشه ساختمانی آیینه خانه به دست "میرزا مهدی خانشقاقی"، اولین مهندس معمار ایرانی که از دانشکده معماری پاریس فارغ التحصیل شده بود، انجام شده است. ساختمان این بنا در دو طبقه به ابعاد تقریبی 11×18 متر و به ارتفاع حدود 10 متر ساخته شده که در مجموع دارای 9 اتاق است. دلیل نام گذاری این بنا به آیینه خانه این است که در یکی از اتاقهای طبقه فوقانی تالاری است به ابعاد 8×3 متر که تمام دیوارها و سقف آن با طرحهای زیبایی آیینه کاری است.
بنای آیینه خانه در شهرستان بجنورد، انتهای خيابان شريعتی شمالی و در مجموعه ای فرهنگی تاريخی واقع شده است. این بنا در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.

8-    رود اترک
رود اترک رود از کوه‌های هزار مسجد، آلاداغ و بینالود سرچشمه می‏‌گیرد. شاخه اصلی این رود از نواحی روستایی قوچان، به همراه رودخانه‌های شیرین چای و سومبار که به آن می‌‏ریزند میباشد. رود اترک قسمتی از مرز ایران و ترکمنستان را تشکیل می‏‌دهد و سپس به دریاچه خزر در شمال ایران می‌‏ریزد. در بعضی از حواشی و سواحل این رود قابلیت‌‏های تفرجگاهی برای گردشگران در نظر گرفته شده است.

9-    کوره سفالگری شهر تاریخی بلقیس
شهر بلقیس یکی از بزرگترین بناهای خشتی و گلی کشور است که در ۳ کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین واقع شده است و بالغ بر ۱۸۰ هکتار وسعت دارد. شهر تاریخی بلقیس که تاکنون شناسایی شده است مربوط به اواخر دوره ساسانی و صدر اسلام است و زندگی در آن تا پایان دوره صفوی به طور مداوم جریان داشته است. این شهر در اواخر دوران طهماسب دوم و ابتدای حکومت نادر یعنی در سال ۱۱۳۱ هجری قمری توسط افاغنه کاملاً ویران و در هم کوبیده شده است.
کوره سفالگری شهر تاریخی بلقیس یکی از مهم‌ترین نتایج سومین فصل کاوش در شهر بلقیس است. قدمت این کوره سفالگری به نیمه‌ی دوم قرن ۶ هجری قمری بازمی‌گردد. این کوره شامل بخش‌‌های مختلفی مانند آتشدان در بخش پایینی، تاقچه‌ها به منظور گذاشتن سفال، سکوی پخت برای آماده‌سازی و چیدن سفال برای پخت و یک گنبد است. شهر تاریخی بلقیس در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

10-    آتشکده اسپاخو
آتشکده اسپاخو از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی استان خراسان شمالی بشمار میرود و در مجاورت روستای اسپاخو در ۱۰۰ کیلومتری غرب شهر بجنورد قرار دارد. آتشکده اسپاخو متعلق به دوره ساسانیان است و مردم محلی این آتشکده را با نام کلیسا می‌شناسند اما تاکنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است.
معماری خاص این آتشکده، شکل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد که روزنه‌هایی برای خروج دود است، نشان می‌دهد که این مکان آتشکده‌ای است که زرتشتیان باستان آن را بنا کرده‌اند. با توجه به معماری و مصالح به‌کار رفته در این بنا، قدمت آن را به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. آتشکده اسپاخو در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.