استان فارس با مرکزیت شهر شیراز در جنوب غرب ایران واقع شده است. این استان از شمال با استانهای اصفهان و یزد، از غرب استانهای بوشهر و كهگیلویه و بویر احمد، از جنوب استان هرمزگان و از شرق با استان كرمان همسایه است. این استان بالغ بر 122 هزاركیلومتر مربع مساحت دارد كه معادل 5/7 درصد از مساحت كل كشور می باشد. استان فارس دارای 29 شهرستان، 102 شهر، 84 بخش، 205 دهستان و 8369 آبادی است. شهرستان لارستان با وسعتی معادل 14142 كیلومترمربع وسیع ترین و شهرستان رستم با وسعتی معادل 1030 كیلومترمربع، كم وسعت ترین شهرستان استان فارس محسوب می گردند.
بر اساس سرشماری نفوس و مسکن در سال 1395 جمعیت استان فارس در حدود 850/4 میلیون بوده است که از این تعداد 70% ساکن نقاط شهری و 29% ساکن نقاط روستایی و در حدود 1% غیرساکن میباشند.
در ادامه قصد داریم به معرف 10 جاذبه برتر گردشگری استان فارس بپردازیم.
1- تخت جمشید فارس
تخت جمشید در مرکز استان فارس، ۱۰ کیلومتری شمال شهر مرودشت و در ۵۷ کیلومتری شیراز واقع شده و بعنوان یک اثر باشکوه تاریخی، مهمترین جاذبهی تاریخی شیراز محسوب میگردد. همه روزه گردشگران داخلی و خارجی، باستانشناسان، مورخان و علاقمندان به آثار تاریخی از این اثر بینظیر تاریخی بازدید میکنند. یونانیان این مکان را "پرسپولیس" مینامند که به معنی "پارسهشهر" است.
تخت جمشید بر سکوی سنگی با ارتفاع 8 تا 18 متر بالاتر از سطح جلگه مرودشت قرار گرفته است. ابعاد آن در اضلاع غربی 455 متر، شمالی 300 متر، شرقی 430 متر و جنوبی 390 متر است. به گفته باستان شناسان طول تخت جمشید با طول آکروپولیس در شهر آتن برابر اما عرض آن 4 تا 5 برابر آکروپولیس است.
در ضلع شرقی این مجموعه، کاخها روی کوه رحمت و سه ضلع دیگر درون جلگه مرودشت قرار دارند. مساحت کامل کاخهای تخت جمشید برابر با ۱۲۵ هزار متر مربع است. کاخ های مجموعه تخت جمشید عبارتند از: کاخ آپادانا یا کاخ بار، کاخ تچر خانهی زمستانی، کاخ هدیش، کاخ ملکه، کاخ ه یا کاخ اچ، کاخ سهدر، کاخ صد ستون، کاخ شورا، خزانه شاهنشاهی.
این بنای تاریخی در مرکز امپراطوری پارس، بنیان گذاشته شده و به دلیل استفاده از ستونهای چوبی متعدد در بنا، به لحاظ معماری بسیار مورد توجه قرار گرفتهاست. ستونهای این بنا در نگاه اول یکپارچه به نظر میرسند اما تکه تکههایی هستند که روی هم سوار شده و بوسیله سرب مذاب به یکدیگر متصل شدهاند. در ورودی سکوی تخت جمشید 2 ردیف پلکان روبروی یکدیگر قرار دارد که هر یک از این پلکان دارای 111 پلهی پهن و کوتاه است که مشخص است علت ساخت آنها بدین شکل برای راحت بودن مهمانهایی است که مطابق با تصویر دیواره پلهها، لباسهای بلند و فاخر بر تن دارند.
پژوهشگران تاریخی علت ساخت تخت جمشید را نیاز به جوی شاهانه و نمادی برای امپراطوری پارس و مکانی برای جشن گرفتن وقایع خاص به خصوص در ایام نوروز اعلام کرده است. تخت جمشید به عنوان مهمترین اثر تاریخی استان فارس در تاریخ 24 شهریور 1320 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
2- حمام وکیل شیراز
حمام وکیل که به دستور کریم خان زند در دورهی زندیه ساخته شده از مشهورترین آثار تاریخی شیراز بشمار میرود. حمام وکیل شیراز در مرکز شهر شیراز و در مجاورت بناهای تاریخی دیگر مربوط به دوره زندیان از جمله بازار وکیل و مسجد وکیل واقع شده است.
این حمام دارای ورودی کوچکی است که با شیبی ملایم به هشتی ورودی، در سطحی پایینتر از سطح زمین میرسد. ورودی رختکن حمام وکیل به شکل زاویه دار ساخته شده است تا در خروج گرما به بیرون و ورود سرما به داخل حمام جلوگیری شود. گرمخانه حمام وکیل با سنگ مفروش شده و به منظور گرمشدن هرچه سریعتر آن، در زیرش دالانهایی کم عرض و باریکی قرار دارد که هوای گرم و بخار آب در آن جریان داشته است. خزینه وکیل در جنوب گرمخانه قرار گرفته و دارای 2 دیگ برای گرم کردن آب بوده است. در 2 طرف خزینه 2 حاکم نشین و در طرفین گرمخانه 2 شاه نشین قرار دارد. بین هر حاکم نشین نیز حوضی از جنس سنگ مرمر ساخته شده است.
این اثر تاریخی در تاریخ 13 خرداد 1351 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
3- آرامگاه حافظ شیراز
خواجه شمسالدین محمد متخلص به "حافظ"و ملقب به "لسانالغیب" از غزل سرایان معروف است كه در حدود سال 726 هجری قمری در شیراز به دنیا آمد. پدر وی بهاءالدین پیش از آنکه بتواند پسرش را سرپرستی و تربیت کند، دیده از جهان فرو بست. خواجه شمسالدین محمد در شیراز به فراگیری علم و دانش پرداخت و نزد استادان نامآور آن زمان مانند "سید شریف جرجانی" و "ابو عبدالله قوامالدین" به فراگیری علوم و ادبیات پرداخت. وی همه قرآن را از حفظ بود و آن را با چهارده روایت میخوانده و به همین دلیل وی متخلص به حافظ است.
بی شک میتوان گفت در خانه هر ایرانی و در كنار كتاب مقدس قرآن، یك جلد از دیوان خواجه حافظ شیرازی یافت می شود. دیوان وی بیش از 6 هزار بیت دارد كه در برگیرنده قصیده، غزل، مثنوی، رباعی و قطعه می باشد و از این میان، غزلیات وی از همه مشهورترند. با گذشت سدهها از مرگ وی، هنوز دیوان او به زبان های گوناگون در دنیا به چاپ میرسد. حافظ شیرازی در سال 791 هجری قمری دیده از جهان فرو بست و او را در مصلای شیراز به خاک سپردند.
آرامگاه این شاعر بزرگ و نامی زیارتگاه عاشقانی است که بر سر مزار او میآیند و پس از قرائت فاتحه، تفألی بر دیوانش میزنند. آرامگاه حافظ در تاریخ 18 آذر 1354 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
4- آرامگاه سعدی شیراز
"مشرفالدین مصلح بن عبدالله شیرازی" معروف به "سعدی" بزرگترین شاعری است که پس از فردوسی در آسمان ادب فارس همچنان میدرخشد. وی که در اوایل سده هفتم هجری قمری در شیراز به دنیا آمد در سال 690 هجری قمری در شیراز درگذشت.
آرامگاه سعدی دارای گنبدی زیبا است که در جلوی آن ایوانی تالار مانند قرار دارد كه توسط هشت ستون سنگی نگه داشته میشود. آرامگاه وی در میان عمارتی هشت ضلعی با سقفی بلند و کاشیکاری شده قرار دارد و در داخل باغ چشمه آب زلالی در جریان است. در محوطه آرامگاه سعدی حوضچهای قرار دارد که به آن حوض ماهی میگویند. بر پایه یک سنت قدیمی، مردم شیراز جهت برآورده شدن حاجات خود در این حوض سکه میاندازند.
5- تنگ تیز آب فارس
تنگ تیزآب در 28 كیلومتری شمال غربی اردکان فارس و 90 کیلومتری شیراز و حد فاصل سپیدان-یاسوج قرار دارد و یکی از جاذبه های گردشگری و تفریحی در استان فارس بشمار میرود. تنگ تیز آب دارای پوشش جنگلی مناسبی است و درختانی چون بنه، بادام، بلوط و بید گیاهان تشکیل دهنده آن هستند. در تنگ تیز آب یکی از شعبههای رودخانه بشار که از کوههای سپیدان سرچشمه گرفته جریان دارد و آب این رودخانه شیرین دائمی است که در شرب و کشاورزی کاربرد دارد. این منطقه دارای تابستانهایی خنک و زمستانهای سرد است. بهترین ماه طبیعت گردی در تنگ تیز آب اوایل اردیبهشت تا آذرماه است.
6- تنگ بستانك فارس
تنگ بستانك نام مکانی در بخش کامفیروز استان فارس و از زیباترین نقاط ایران در شهرستان مرودشت استان فارس است. این منطقه مساحتی برابر با 15324 هکتار و میانگین ارتفاعی بین 1700 تا 3700 متر دارد.
تنگ بستانک که به آن بهشت گمشده نیز میگویند، منطقه ای حفاظت شده است که در گذشته بیشتر شامل مناطق ییلاقی بخشهای کامفیروز و بیضا بوده و مهمترین سودی که برای روستاهای پایین دست داشته، استفاده از منابع آب برای مصرف شرب و کشاورزی بوده است.
بهترین زمان برای سفر به تنگ بستانک در فصول بهار و تابستان و به ویژه در چهار ماه اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد است. این منطقه دارای میانگین دمای 14 تا 16 درجه است.
7- روستای قلات فارس
قلات دهکده ای ییلاقی است که در فاصله 40 کیلومتری شمال غربی شهر شیراز واقع شده است و از جاذبههای طبیعی این استان محسوب میگردد. این روستای زیبا در مسیر جاده شیراز-سپیدان قرار دارد. مالکیت این روستا مدتها در دست بانو خورشید کلاه قوامی بوده که پس از مدتها به خرده مالکین منتقل شده است.
دهکده قلات دارای آثار تاریخی نظیر قلعه قزل ارسلان، خانههای قدیمی، کلیسای تجلیل مسیح و آسیاب قدیمی است. علاوه بر آثار تاریخی طبیعت بکر و بینظیر این روستای تاریخی شامل چشمه سارها، باغ ها و آبشارهای زیبا، علاقمندان و دوستداران طبیعت گردی را به منطقه گردشگری قلات جذب میکند.
8- خانه زینت الملک شیراز
خانه زینت الملوک عمارتی باقی مانده از دوره قاجار است که از دیدنیهای شیراز و جاذبههای گردشگری استان فارس به شمار میرود. خانه زینتالملک از خانههای تاریخی شیراز است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ ه.ق توسط علیمحمد خان قوامالملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ ه.ق به پایان رسیده است.
سقف اغلب اتاقهای خانه زینت الملوک چوبی است و با نقاشی تصاویر گوناگونی از حیوانات، پرندگان و گل و بوته مزین گردیده است. این بنا در تاریخ ۱۰ آذر ۱۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. خانه زینتالملک در خیابان لطفعلیخان زند، در ضلع غربی نارنجستان قوام، قرار دارد.
9- موزه آواها و نواهای شیراز (خانه منطقینژاد)
موزه آواها و نواهای شیراز در خانه منطقینژاد از موزههای شاخص شهر شیراز است. این بنا متعلق به اواخر دوران قاجار است که در سال 1384 خورشیدی توسط سازمان میراث فرهنگی استان فارس به موزه آرشیو آواها و نواها تبدیل گردیده است. این موزه شامل بخشهای مختلفی چون اتاق شنیداری، دیداری، آرشیو صوتی- تصویری، گالری ساز، اسناد و دستنوشتههای استادان موسیقی است. در اتاق های تو در توی موزه آواها و نواها انواع سازهای ایرانی و سازهای نواحی مختلف ایران در معرض نمایش قرار گرفته و در آرشیو موسیقی آن بالغ بر دو هزار ساعت موسیقی ضبط شده است.
10- دریاچه مهارلو فارس
دریاچه مهارلو در 18 کیلومتری جنوب شرقی شیراز و ارتفاع 1560 متری از سطح دریا واقع شده است. دریاچه مهارلو در شرقی ترین بخش جلگه شیراز قرار دارد و دارای آبی بسیار شور است. آب این دریاچه در فصول خشک از کانسارهای بزرگ نمک ایران محسوب میگردد. نمک این دریاچه توسط مجتمع استحصال نمک وابسته به پتروشیمی شیراز فرآوری میشود. دریاچه مهارلو توسط دو رودخانه فصلی سلطان آباد و رودخانه خشک و چند چشمه از بخشهای غربی و شمالی تغذیه میگردد.
این منطقه که از مناطق گردشگری و تفرجگاهی استان فارس محسوب میشود، دارای نام های دیگر مهلو، مهلویه و ماهلویه و نامهای قدیمی جنکال، یا دریاچه نمک نیز میباشد. روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان نیز در مجاورت این دریاچه است. گونههای مختلف پرنده در این دریاچه وجود دارد که مهمترین آنها فلامینگو است.