استان مرکزی از شمال با استان های تهران و قزوین، از غرب استان همدان، از جنوب استانهای لرستان و اصفهان و از شرق با استانهای تهران، قم و اصفهان همسایه است. استان مرکزی حدود 82/1 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است و مساحت آن در حدود 29530 کیلومتر مربع است.
این استان دارای 8 شهرستان، 15 بخش، 19 شهر، 60 دهستان و 1394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه است.
استان مرکزی از استانهای صنعتی کشور ایران و مقصد طبیعتگردی، کوهنوردی و کویرنوردی برای گردشگران ایرانی و خارجی است. این استان دو رشتهکوه البرز و زاگرس این استان را در میان خود نگه داشتهاند. استان مرکزی در تولید گل و گیاه توانایی بالایی دارد و شهرستان محلات مرکز این گل و گیاهان است.
1- بقعه پیر مراد آباد مرکزی
در 14 کیلومتری شمال شرق شهر اراک، در روستای مرادآباد بقعه پیر مراد آباد قرار دارد. بنا بر روایات و داستانهای تاریخی "شاپور ذوالاکتاف ساسانی" برای جنگ از این منطقه میگذرد و از پیرمردی که در اآنجا زندگی میکرد، درباره نبرد و پیروزی سؤال میکند. پیرمرد میگوید در این جنگ تو پیروز خواهی شد. شاپور بعد از بازگشت پیروزمندانه خود به سراغ پیرمرد میآید، اما وی مرده بود. به دستور شاپور برای یادبود این پیرمرد بقعه ای ساخته میشود که امروزه به بقعه پیرمراد آباد معروف است.
2- بازار نراق مرکزی
در بخش قدیمی استان اراک و در مجاورت خیابان امام خمینی بازار نراق قرار دارد. این بازار از آثار تاریخی دوره قارجاریه است و در گذشته از رونق بسیار برخوردار بوده است و مرکز عمده تجارت محسوب میشده است. در زمان گذشته نراقی ها تأمین کننده مایحتاج شهرهای نایین، کاشان و یزد بوده اند.
بازار تاریخی نراق به صورت مجموعهای متشکل از راسته، چهارسوق، کاروانسرا، آب انبار، مسجد، کارگاههای تولیدی و مغازهها است. درطبقه همکف این بازار، حجرههای تجارتخانهها که با درهای چوبی به صورت ارسی ساخته شدهاند، قرار دارند و ورودی بنا دارای سقف بلند و رفیع است.
3- کاروانسرای دودهک اراک
کاروانسرای دودهک در مسیر جاده دودهک به دهستان خورهه و نزدیک جاده آسفالته قم به دلیجان قرار دارد. این کاروانسرا مربوط به دوران صفوی است و در چهار گوشه آن برجهای مراقبتی دیده میشود. دیوارها و سقف این بنا از آجر و پیهای آن از سنگ و ساروج ساخته شده است. در گوشههای شمال شرقی و جنوب غربی این کاروانسرا باربند و در گوشه دیگر آن شتر خواب یا اصطبل دیده میشود و در واقع چهار گوشه کاروانسرا یکسان نیست.
4- خانه حسن پور اراک
خانه حسن پور بنایی است که ضلع جنوبی آن متعلق به دوره قاجار و ضلع شمالی آن مربوط به سالهای 1332 هجری قمری است. این بنا 2 طبقه است که طبقه همکف شامل اتاقهای زمستان نشین، آشپزخانه، انبارهای آذوقه و ورودی اصلی بنا است و طبقه اول نیز شامل اتاقهای شاه نشین و تابستانه است. پیهای این بنا به وسیله سنگهای بزرگ و دوغاب گل آهک و سازه اصلی بنا از خشت ساخته شده است.
5- منطقه حفاظت شده هفتاد قله اراک
منطقه حفاظت شده هفتاد قله با مساحت 82125 هکتار بین شهرهای اراک، محلات و خمین قرار دارد. این منطقه با توجه به ویژگی زیستگاهی و حیات وحش بی نظیرش، به عنوان نمونهای بارز از یک اکو سیستم کوهستانی به شمار میرود.
از زمانهای گذشته این منطقه یکی از بهترین شکارگاههای کشور محسوب میگردید. حیات وحش منطقه هفتاد قله عبارت است از: آهو، پلنگ و گراز، قوچ و میش، فاخته، قمری، کبوتر چاهی، کبوتر کوهی، غاز خاکستری، اردک، لک لک سفید، کرکس مصری، هما، بلدرچین، هوبره، عقاب طلایی، و دال. در یکی از درههای زیبای هفتاد قله به نام "دره چکاب" سنگ نوشتهای وجود دارد که بر اساس نقش و نگارهای آن می توان گفت که این منطقه از قدیم شکارگاهی معروف بوده است.
6- چشمههای آبگرم محلات
چشمههای آبگرم محلات در سمت شرقی کوه خورزن در نزدیکی روستای نینه از توابع دهستان خورهه، در پانزده کیلومتری شمال شرقی محلات قرار دارد. . آب چشمههای آبگرم محلات از ترکیب آبهای سولفاته کلسیک و از نوع آبهای هیپبر ترمال است و در درمان بیماریهای نقرس و همچنین بیماریهای کبدی، صفراوی، کلیوی و دستگاه گوارش مؤثر است. فصول استفاده از این چشمههای آبگرم بهار و تابستان به ویژه مرداد و شهریور است. استفاده درمانی از چشمه های آب گرم محلات به دوران ایران باستان بازمیگردد.
7- چشمه آب معدنی چپقلی اراک
چشمه آب معدنی چپقلی در بالای روستای رباط میل در 28 کیلومتری جنوب غربی اراک قرار دارد. آب معدنی این چشمه از آبهای بی کربنات کلیسم دار است و منیزیم آهن آن فاقد هرگونه آلودگی میکروبی است و از نوع آبهای سرد و سبک است. آشامیدن آب معدنی چشمه چپقلی اثرات درمانی شگرفی در بدن دارد. این چشمه دائمی با کیفیت مطلوب 0/8 لیتر در ثانیه آبدهی دارد و تأثیر آن در دفع سنگ کلیه و مثانه در جهان بی نظیر است.
8- دریاچه میقان مرکزی
دریاچه میقان در دشت فراهان و در شمال شرقی اراک قرار دارد. مساحت این دریاچه 100 الی 110 کیلومتر مربع متغیر است. دریاچه میقان در پاییز و اوایل زمستان زیستگاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر است. پرندگانی نظیر غاز و اردک در هنگام مهاجرت دسته جمعی از سرزمینهای سردسیر در مسیر مهاجرت خود به جنوب ایران، حدود 2 ماه از آبان تا آذرماه را در محدوده دریاچه میقان بسر میبرند. آب دریاچه شور است و از جهت اقلیمی دارای زمستانهای معتدل است.
9- موزه گنبد چهارسوق ساوه
گنبد چهارسوق در ساوه، خیابان سلمان ساوجی واقع شدهاست. این اثر تاریخی مربوط یه دوره صفوی است و در در تاریخ ۱۶ خرداد سال ۱۳۵۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گنبد چهارسوق دارای موزه ای بی نظیر است که اشیایی همچون کتب خطی و دستنویس، ظروف مسی و سفالی، انواع قفلهای قدیمی، سنگ قبرهایی مربوط به دوره، اسناد خطی، سکه و ... را به نمایش میگزارد.
10- موزه مفاخر استان مرکزی
موزه مفاخر استان مرکزی به دلیل داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به یکی از گرانترین خانه های جهان مشهور شده است. این موزه و متعلق به استاد محسن مقدم پسر کوچکتر احتساب الملک شهردار دوره ناصرالدین شاه قاجار است. استاد مقدم که متولد 1279 خورشیدی بوده است، جزء اولین باستان شناسان ایران بود که به همراه اساتید باستان شناسی در محوطههای تاریخی فعالیت میکردند. استاد مقدم همچنین از شاگردان استاد کمال الملک و همچنین باستان شناس و موسس دانشگاه هنرهای زیبا و استاد دانشگاه تهران بود که با همسر فرانسوی اش تصمیم گرفتند تلاش خود را برای ساخت یک موزه از اشیای گرانبهایی که در حال از بین رفتن است بکار گیرند.